Không cần đi đâu xa, chỉ mất chưa đầy một giờ lái xe từ trung tâm Hà Nội, tôi đã có thể chạm vào những mạch đất cổ, nghe mùi ngai ngái của gốm ủ trong nắng, và thấy tay mình dính đầy đất sét mà chẳng buồn lau. Bát Tràng – ngôi làng gốm hơn 700 năm tuổi – đón tôi bằng cái nắng đổ lửa đầu hè và cả một trời ký ức nằm yên trong từng viên ngói, từng lu nước, từng tiếng quay bàn xoay nhè nhẹ.
Không cần đi đâu xa, chỉ mất chưa đầy một giờ lái xe từ trung tâm Hà Nội, tôi đã có thể chạm vào những mạch đất cổ, nghe mùi ngai ngái của gốm ủ trong nắng, và thấy tay mình dính đầy đất sét mà chẳng buồn lau. Bát Tràng – ngôi làng gốm hơn 700 năm tuổi – đón tôi bằng cái nắng đổ lửa đầu hè và cả một trời ký ức nằm yên trong từng viên ngói, từng lu nước, từng tiếng quay bàn xoay nhè nhẹ.
Lạc vào một thế giới rất “gốm”
Bước chân vào làng, tôi như đi ngược lại thời gian. Những ngôi nhà mái ngói đỏ, những bức tường loang lổ vết thời gian, những lò nung cũ kỹ vẫn còn mùi khói vương vất. Ở đây, dường như chẳng ai vội. Cô bán bánh tẻ vẫn ung dung gói từng chiếc bánh trên mẹt, mấy bác thợ gốm thì cặm cụi bên bàn xoay, lũ trẻ con trong xóm ríu rít chạy chân đất qua những con ngõ nhỏ.
Tôi ghé vào một xưởng gốm nhỏ ven đường, nơi có mùi đất ẩm, mùi men gốm ngai ngái và cái nắng hắt qua mái ngói rọi thẳng vào chỗ bàn xoay. Cô chủ tiệm đưa tôi một cục đất sét trắng, bảo: "Tự nặn đi, đừng nghĩ gì cả, cứ để tay mình muốn làm gì thì làm". Và thế là tôi ngồi, loay hoay tạo ra một thứ không biết gọi tên, méo mó nhưng rất… mình.
Trải nghiệm không cần hoàn hảo
Ở Bát Tràng, chẳng ai chê bạn vì bạn không biết nặn gốm. Thậm chí, chính sự vụng về của bạn lại tạo nên một vẻ đẹp riêng cho chiếc cốc hay chiếc lọ "có một không hai". Người làng gốm không dạy bạn phải làm đúng, họ chỉ gợi mở để bạn cảm được đất, được lửa và sự kiên nhẫn của chính mình.
Tôi vẫn nhớ ánh mắt của người nghệ nhân lớn tuổi khi kể về đời làm gốm: “Cả đời chỉ học cách giữ cho mình một bàn tay chắc, một cái tâm tĩnh và biết chờ đợi. Gốm không vội được đâu, càng ép thì càng hỏng”.
Bát Tràng không chỉ có gốm
Trưa, tôi ăn bát bún riêu nóng hổi ở một quán nhỏ ngay cổng làng. Mùi cua, mùi hành phi quyện với tiếng ve gọi hè khiến tôi nhớ lại những mùa hè tuổi thơ ở quê nội. Sau đó, tôi ghé Bảo tàng Gốm Bát Tràng – một công trình hiện đại nhưng vẫn giữ được cái hồn dân dã – nơi trưng bày hàng trăm món đồ gốm xưa cũ lặng lẽ kể chuyện cha ông.
Chiều xuống, tôi mua vài chiếc bát nhỏ làm quà. Không phải vì nó đẹp – mà vì trong đó, tôi thấy được những khoảnh khắc của mình trong một ngày sống chậm, sống thật.
Trên đường quay về, tôi vẫn cảm giác tay mình còn mùi đất. Tôi biết, hè này mình không chỉ có một chuyến đi – mà có cả một ký ức để cất giữ. Và biết đâu đấy, khi lòng quá chật chội, tôi sẽ lại về Bát Tràng, để một lần nữa, ngồi lặng im và nghe đất kể chuyện.